Propofol z klonidyną w sedacji do kolonoskopii – wyniki badania klinicznego

Jak wybrano pacjentów i zaplanowano badanie?

Badanie randomizowane z podwójnym zaślepieniem przeprowadzono na grupie 60 dorosłych pacjentów (ASA I-II) poddawanych elektywnej kolonoskopii, aby ocenić skuteczność, bezpieczeństwo i satysfakcję pacjentów przy zastosowaniu propofolu samodzielnie w porównaniu do propofolu w połączeniu z klonidyną.

Populację badaną stanowili pacjenci w wieku 18 lat i starsi, zakwalifikowani jako ASA I-II, poddawani elektywnej kolonoskopii w okresie od czerwca do września 2024 roku w szpitalach uniwersyteckich w Tancie w Egipcie. Wykluczono osoby, które niedawno przeszły kolonoskopię, miały wcześniejsze operacje usunięcia części okrężnicy, cierpiały na ciężką niewydolność serca z frakcją wyrzutową poniżej 30%, miały reakcje alergiczne na propofol lub klonidynę, lub wymagały leków anestetycznych spoza protokołu badania. Pacjentów podzielono losowo na dwie równe grupy po 30 osób: grupa 1 (G1) otrzymała sam propofol, natomiast grupa 2 (G2) otrzymała propofol w połączeniu z klonidyną w dawce 2 μg/kg dożylnie.

Jak przeprowadzono sedację i monitorowano parametry życiowe?

W grupie G1 sedację indukowano ciągłym wlewem propofolu przy użyciu pompy strzykawkowej. Początkowa szybkość wynosiła 25-75 μg/kg/min dożylnie przez pierwsze 10-15 minut, następnie stopniowo dostosowywana do 25-50 μg/kg/min w zależności od odpowiedzi klinicznej, z podaniem 0,9% soli fizjologicznej dożylnie przez 10 minut, 30 minut przed indukcją sedacji. W grupie G2 pacjenci otrzymali ten sam schemat propofolu plus 2 μg/kg klonidyny dożylnie przez 10 minut, 30 minut przed indukcją sedacji. Wskaźniki oceny czujności/sedacji obserwatora (OAA/S) były rejestrowane po dawce indukcyjnej propofolu przez przeszkolonego obserwatora.

Wyniki badania wykazały istotne korzyści wynikające z dodania klonidyny do sedacji propofolem. Czas do początku sedacji był znacząco krótszy w grupie G2 niż w G1 (2,41 ± 1,13 vs 3,44 ± 1,16 minut, p = 0,001). Całkowite zużycie propofolu było niższe w grupie G2 (7,50 ± 1,33 mg/kg) w porównaniu z G1 (9,61 ± 1,77 mg/kg), co stanowi około 22% redukcję (p = 0,001). Parametry hemodynamiczne, w tym częstość akcji serca i średnie ciśnienie tętnicze, były istotnie niższe w grupie G2 zarówno podczas indukcji, jak i na końcu procedury. Ocena satysfakcji pacjentów wykazała, że 70% pacjentów w grupie G2 zgłosiło najwyższy poziom zadowolenia (ocena 5) w porównaniu do 40% w grupie G1 (p = 0,042). Ponadto, głębokość sedacji mierzona skalą OAA/S była znacząco większa w grupie G2 (3,10 ± 0,71) w porównaniu do G1 (3,50 ± 0,51, p = 0,015).

Istotnym spostrzeżeniem było również to, że wyniki w skali Aldrete w okresie pooperacyjnym były niższe w grupie G2 (7,83 ± 0,75) w porównaniu do G1 (9,43 ± 0,50, p = 0,001), co sugeruje potencjalnie dłuższy czas powrotu do pełnej świadomości. Nie zaobserwowano natomiast istotnych różnic w częstości występowania bradykardii, ruchów dyskomfortowych podczas procedury oraz pooperacyjnych nudności i wymiotów (PONV) między grupami.

Maksymalna zmiana średniego ciśnienia tętniczego (MAP) w stosunku do wartości wyjściowej była znacząco wyższa w grupie G2 (25,67 ± 2,82%) w porównaniu do G1 (18,93 ± 2,32%, p = 0,001), co prawdopodobnie wynika z połączonego działania rozszerzającego naczynia klonidyny i propofolu. Do monitorowania pacjentów wykorzystano standardowe metody, w tym elektrokardiografię, pulsoksymetrię, nieinwazyjny pomiar ciśnienia krwi co 3 minuty oraz monitorowanie częstości oddechów. Suplementacja tlenem w ilości 4 L/min była dostarczana przez kaniulę nosową. Wszystkie kolonoskopie były przeprowadzane przez jednego doświadczonego kolonoskopistę.

Co działo się po zabiegu i jakie były korzyści terapii?

Po zabiegu pacjenci byli przenoszeni do obszaru rekonwalescencji, gdy ich parametry życiowe się ustabilizowały. Kryteria powrotu do zdrowia obejmowały utrzymanie HR i MAP w granicach 20% wartości początkowych, utrzymanie saturacji tlenem powyżej 90% podczas oddychania powietrzem atmosferycznym oraz zdolność do samodzielnego stania bez zewnętrznego wsparcia. Do oceny gotowości do wypisu po 15 minutach od zabiegu stosowano zmodyfikowany system punktacji Aldrete, przy czym wymagany był minimalny wynik 9 na 10.

Do oceny satysfakcji pacjenta oraz objawów nudności i wymiotów wykorzystano pięciostopniową skalę Likerta (1 – skrajnie niezadowolony; 2 – niezadowolony; 3 – neutralny; 4 – zadowolony; 5 – bardzo zadowolony). Pooperacyjne nudności i wymioty (PONV) były leczone według standardowego protokołu w obu grupach, który obejmował zapewnienie odpowiedniego nawodnienia (mleczan Ringera w dawce 4 ml/kg/godzinę) oraz podanie ondansetronu (4 mg dożylnie) jako profilaktycznego leku przeciwwymiotnego.

Badanie wykazało, że dodanie klonidyny do propofolu podczas sedacji do kolonoskopii prowadzi do kilku istotnych korzyści: szybszego początku sedacji, zmniejszenia zużycia propofolu, poprawy satysfakcji pacjentów i głębszego poziomu sedacji. Jednakże, należy zwrócić uwagę na potencjalnie wydłużony czas powrotu do pełnej świadomości oraz większe wahania parametrów hemodynamicznych. Wyniki te sugerują, że połączenie klonidyny z propofolem może stanowić korzystną opcję sedacji podczas kolonoskopii, szczególnie u pacjentów bez istotnych chorób układu sercowo-naczyniowego, pod warunkiem ścisłego monitorowania parametrów życiowych i odpowiedniego nadzoru w okresie pooperacyjnym.

Podsumowanie

Badanie przeprowadzono na 60 dorosłych pacjentach ASA I-II poddawanych elektywnej kolonoskopii, których podzielono na dwie grupy: otrzymujących sam propofol (G1) lub propofol z klonidyną (G2). Dodanie klonidyny skróciło czas do początku sedacji o około minutę i zmniejszyło całkowite zużycie propofolu o 22%. W grupie G2 zaobserwowano wyższy poziom satysfakcji pacjentów oraz większą głębokość sedacji, jednak wyniki w skali Aldrete były niższe, co wskazuje na dłuższy czas powrotu do pełnej świadomości. Grupa otrzymująca kombinację leków doświadczyła większych wahań średniego ciśnienia tętniczego. Nie stwierdzono istotnych różnic w częstości występowania bradykardii i pooperacyjnych nudności między grupami. Wyniki sugerują, że połączenie klonidyny z propofolem może być korzystną opcją sedacji podczas kolonoskopii, ale wymaga ścisłego monitorowania parametrów życiowych pacjenta.