Doniesienie z najnowszych badań naukowych dostarcza istotnych informacji na temat zastosowania klonidyny i deksmedetomidyny w kontrolowanej hipotensji podczas endoskopowej chirurgii zatok (FESS). Badanie to porównuje skuteczność i bezpieczeństwo obu substancji czynnych, podkreślając ich wpływ na jakość pola operacyjnego oraz inne kluczowe aspekty z punktu widzenia klinicznego.
Znaczenie kontrolowanej hipotensji w chirurgii zatok
Endoskopowa chirurgia zatok (FESS) to minimalnie inwazyjna procedura, która wymaga precyzyjnego operowania w obrębie zatok przynosowych. Ze względu na bliskość ważnych struktur anatomicznych, takich jak mózg czy nerwy, kluczowe jest zapewnienie dobrej widoczności pola operacyjnego, co można osiągnąć dzięki kontrolowanej hipotensji. Obniżenie średniego ciśnienia tętniczego (MAP) w granicach 55–65 mmHg zmniejsza krwawienie, poprawia widoczność i minimalizuje ryzyko powikłań.
Klonidyna i deksmedetomidyna jako alfa-2 agonisty
Klonidyna i deksmedetomidyna to leki z grupy agonistów receptorów alfa-2 adrenergicznych, które wykazują działanie hipotensyjne i bradykardyczne. Ich zastosowanie w anestezjologii pozwala na zmniejszenie zapotrzebowania na inne środki znieczulające, dzięki dodatkowym efektom sedacyjnym i przeciwbólowym. Klonidyna, będąca starszym z tych leków, jest mniej selektywna w działaniu na receptory alfa-2 w porównaniu z deksmedetomidyną, która wykazuje osiem razy większą selektywność.
Metodologia badania
Badanie przeprowadzono na grupie 80 pacjentów poddanych planowej FESS. Uczestników losowo przydzielono do grupy otrzymującej klonidynę lub deksmedetomidynę. W grupie klonidyny zastosowano dawkę nasycającą 3 µg/kg oraz dawkę podtrzymującą 0,4–0,8 µg/kg/godzinę. W grupie deksmedetomidyny dawka nasycająca wynosiła 1 µg/kg, a dawka podtrzymująca była taka sama jak w grupie klonidyny. Celem było osiągnięcie docelowego MAP oraz utrzymanie tętna powyżej 50 uderzeń na minutę.
Wyniki badania
Wyniki badania wskazują, że obie grupy osiągnęły porównywalne poziomy redukcji MAP i tętna, co przyczyniło się do dobrej jakości pola operacyjnego. Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic w ilości utraty krwi oraz jakości pola operacyjnego między grupami. Jednakże, deksmedetomidyna powodowała bardziej wyraźną hipotensję i bradykardię w porównaniu do klonidyny, co może być istotne w kontekście krótkoterminowej chirurgii ambulatoryjnej.
Zmiany hemodynamiczne
Podczas operacji zaobserwowano, że średnie wartości MAP były podobne w obu grupach, jednakże w grupie deksmedetomidyny zaobserwowano niższe średnie tętno. Różnice te były istotne statystycznie, co wskazuje na silniejsze działanie deksmedetomidyny w zakresie obniżania tętna.
Jakość pola operacyjnego i utrata krwi
Pomimo różnic w działaniu na układ sercowo-naczyniowy, jakość pola operacyjnego oceniana według skali Fromme-Boezaart była podobna w obu grupach. Utrata krwi była nieznacznie niższa w grupie deksmedetomidyny, jednak różnica ta nie była statystycznie istotna.
Dyskusja nad wynikami
Badanie potwierdza, że zarówno klonidyna, jak i deksmedetomidyna są skuteczne w kontrolowanej hipotensji podczas FESS. Jednakże, wybór leku może zależeć od specyfiki zabiegu i preferencji klinicznych. Klonidyna, dzięki krótszemu czasowi powrotu do normy hemodynamicznej i mniejszemu wpływowi na sedację pooperacyjną, może być bardziej odpowiednia w przypadku zabiegów wymagających szybkiego wypisu pacjenta.
Wnioski i przyszłe kierunki badań
Oba leki zapewniają dobrą widoczność pola operacyjnego, jednakże deksmedetomidyna wykazuje większą tendencję do wywoływania hipotensji i bradykardii. W związku z ograniczeniami badania, w tym małą próbką, zaleca się przeprowadzenie większych badań wieloośrodkowych w celu potwierdzenia tych wyników i dokładniejszego zrozumienia różnic między tymi lekami.
Bibliografia
Mugabo Erick Namegabe, Kulimushi Yvette Masime, Pollach Gregor, Sabra Rania Abdelazim, Beltagy Ragab Saad and Blaise Pascal Furaha Nzanzu. Clonidine and dexmedetomidine for controlled hypotension during functional endoscopic sinus surgery: a comparative study. BMC Anesthesiology 2024, 24(11), 121-9. DOI: https://doi.org/10.1186/s12871-024-02809-x.
